Net zoals op vele vlakken staan mensen meteen klaar met een oordeel. Dus ik weet dat het gebeurt en ik probeer het links te laten liggen. Maar dit… dit kwetste me enorm en moet ik even van me afschrijven. Bovendien ben ik allergisch aan verkeerde data-analyse en voel ik me als wetenschapper verplicht om hierop te reageren.
“Too posh to push” las ik enkele dagen geleden in een krantenartikel. Sommige woorden zinderen nog steeds na; dat we het niet zouden zien zitten om te zwoegen op de verlostafel en daardoor – zonder medische reden – kozen voor een keizersnede. Want de cijfers toonden dat toch? Er zou maar in 10 tot 15% van de gevallen een keizersnede medisch aangewezen zijn. Ons land ligt daar ver boven, dus onze vrouwen kiezen er steeds vaker voor.
Voor alle duidelijkheid: dit is een prachtvoorbeeld van een denkfout. Een grote denkfout.
En een nieuwe vorm van victim blaming. De vrouw is niet de oorzaak… maar wel vooral slachtoffer.
Ligt de keuze werkelijk bij de moeder? Of zouden we beter een keertje kritisch stilstaan bij het grote aantal keizersneden in ons land?
Even denken. Wat zouden redenen kunnen zijn voor een keizersnede?
- Medische redenen
- Persoonlijke keuze
Zou er daarnaast nog iets zijn? Of is het dit?
Mocht het zo simpel zijn, zou ik eigenlijk oprecht blij zijn. De vrouw als eigen baas over haar eigen lichaam. In de lijn van het debat #GenoegGezwegen en de Geboortebeweging om vrouwen meer stem te geven in het ‘hoe’ op de verlostafel zou dit prachtig zijn.
Ik vroeg het even na bij een groep met 3201 vrouwen die een keizersnede hadden/kregen/ondergingen. Het was – als wetenschapper – sterker dan mezelf.
– Terzijde: ik moet eerlijk bekennen dat ik nog steeds niet goed weet hoe dat te verwoorden: ‘kreeg’ ik een keizersnede? Als een soort van cadeau?…
In twee uur tijd werden er 723 keren redenen aangeduid waarom deze vrouwen ooit een eerste keizersnede hadden… Het ging van ‘spoed’, tot ‘baby in nood’, tot ‘te traag vorderende ontsluiting’, tot ‘stuitligging’, enzovoort.
Vijf personen hadden er zelf voor gekozen voor de keizersnede die ze hadden.
Wacht ik herhaal dit nog even:
Van de 723 redenen die aangehaald werden voor een keizersnede, geven 5 personen die een keizersnede hadden (0,6% van diegenen die een keizersnede gehad hebben) aan dat ze er zelf voor kozen. Dat is minder dan 1 procent.
Dit zijn – voor alle duidelijkheid – geen wetenschappelijke cijfers en hier zijn zowel Nederlandse als Vlaamse dames die geantwoord hebben, dus is nog niet helemaal zo genuanceerd als ik het – als wetenschapper – zou willen hebben.
Ik licht toch enkele deelcijfers toe:
- 279 keren werd spoedkeizersnede aangehaald. Dit is een niet-geplande keizersnede en werd dus niet zelf voor gekozen. – Zou je je even willen indenken hoe het voor deze vrouwen voelt dat er over hen gedacht wordt dat ze hier zelf voor gekozen hebben?!
- 149 keren werd aangehaald dat het kindje dwars of in stuit lag.
- 86 keren te traag vorderende ontsluiting.
- 36 keren een baby in stress/nood.
- etc.
- etc.
- En… 5 keer was het eigen keuze.
Er kan gedebatteerd worden of bepaalde redenen medisch zijn. Bijvoorbeeld: te traag vorderende ontsluiting; is dat door een werkelijk te smal bekken, of misschien sterrenkijker waardoor indaling niet lukte. Of was de gynaecoloog haar/zijn tijd op? – Sta me toe om deze krasse vraag te stellen. Ik wil vooral uitdagen om even kritisch te denken over dit fenomeen en te zien dat de zwangere dame hier geen keizerlijke keuze maakt.
Er wordt in verschillende artikels en gesprekken/debatten aangehaald dat vrouwen bang zouden zijn voor een natuurlijke bevalling. Graag geef ik even mee hoe mijn eerste keizersnede was… Uiteraard niet in detail, maar enkele flarden zijn wel ‘goed’ om mee te krijgen:
Om 17u (iets meer dan 17u in arbeid) besloot mijn gynaecoloog van een keizersnede te doen. Ze kwam de kamer in en maakte de mededeling. ‘Het duurde te lang’. Ik moest naar de andere kant van het ziekenhuis worden gerold. Terwijl ik in volle arbeid met 4-5cm ontsluiting zat/lag/kroop/… [hier even wat censuur]
Mijn kindje werd het opgevangen door een andere vrouw en ik voelde mijn hele lichaam gek reageren; bloeddrukval, moeten overgeven, etc. etc. “Dat hoort bij de gedeeltelijke narcose” zei de anesthesist.
Ik werd naar de recovery gerold; tussen de ontwakende patiënten probeerde ik mijn kindje aan de borst te krijgen. Ik had nog nooit zoveel pijn gehad en vroeg voortdurende om meer pijnstilling te krijgen. “Je mag van geluk spreken dat de stagiair er is zodat je borstvoeding kan proberen geven, het zou anders geen waar zijn”.
Daags na de bevalling staan mijn ouders aan het einde van het ziekenhuisbed. Ik zit gelukkig helemaal op mijn roze wolk, maar heb enorm veel pijn. Ze leunen tegen het bed en ik verzet me tegen het wiebelen. Mijn buik doet zo veel pijn. Ik vraag hen niet tegen het bed te leunen, ze begrijpen niet waarom.
Ik maakte er een sport van om het ziekenhuis na vijf dagen zelf te kunnen buitenwandelen. Ik heb geen eerste pamper kunnen verversen, geen eerste badje. Ik maakte het badje ook niet van dichtbij mee; ik kon niks zien vanuit het ziekenhuisbed.
Wassen en plassen ging die eerst vijf dagen niet. En dat bezoek dan uiteindelijk werd geweerd werd niet geapprecieerd.
Na zes weken kon ik nog steeds mijn kersverse baby niet tillen, de trap oplopen was enorm pijnlijk en intussen (vijf jaar later) vergaat niezen me nog steeds niet pijnloos.
Ik voelde me gefaald en geen echte vrouw. Ik kon niet normaal bevallen, dacht ik. Ik had de prestatie niet kunnen neerzetten.
Mijn schoonmoeder probeert me te troosten: “wees blij dat je geen naweeën had, die zijn enorm pijnlijk”… ze moest eens weten hoe pijnlijk naweeën zijn als je een keizersnede hebt gehad.
De waarde van zelfstandige vroedkundigen wordt hier heel sterk in onderschat. Aan het begin van mijn eerste zwangerschap vroeg ik aan mijn gynaecoloog met welke vroedkundige ze samenwerkte. Ik werd uitgelachen en ze zei dat ik dat niet nodig had. Als ik naar een zelfstandige vroedkundige zou gaan, zou ik minder worden opgevolgd door een gynaecoloog en kreeg ik dus minder echo’s. Ik zou dan minder goed weten hoe het ging met mijn kindje.
Ik vind het zo jammer hoe deze ‘partijen’ ten opzichte van elkaar staan en ik vraag me stoutmoedig af of dit ook iets te maken heeft met het percentage keizersneden.
Na 2j (therapie en psychologische gesprekken – postnatale depressies komen overigens vaker voor bij vrouwen die een keizersnede hadden) ging ik naar een vroedvrouw om mijn bevalling te doorspreken. Zij vertelde me van de cascade van ingrepen; doordat er weeën opwekkers waren gegeven ging het plots te heftig, vroeg ik een epidurale, wat meer kans geeft op niet goed kunnen voelen en uiteindelijke keizersnede (in het kort). Het was plots niet meer mijn schuld… En was klaar voor een tweede zwangerschap.
“Ik heb het 1 keer meegemaakt: een litteken dat scheurde tijdens de bevalling en dat wil ik nooit meer meemaken.” Het bleek meteen beslist te zijn: mijn gynaecoloog ging op 39w een keizersnede inplannen. Ik stond erop dat er wel een bekkenmeting werd gedaan om te weten of een te smal bekken de reden van de keizersnede was. De MRI was duidelijk volgens mijn gynaecologe… Toen ik diezelfde MRI voorlegde aan een vroedvrouw zei deze dat die prima binnen de maximum en minimumgrenzen lagen; ze stuurde me scans van haar ingescande handboek mee…
Ik moest hard zoeken naar een gynaecoloog die een natuurlijke bevalling zag zitten; toen ik onverwacht tijdens mijn zwangerschap toch een andere gynaecoloog kreeg bij tussentijdse controle zei hij: “ah ik zie hier dat je al een keizersnede had, dus je hebt nog een keizersnede op 39 weken, staat die al gepland?”. Ik heb toen zelf gevraagd naar de risico’s voor moeder en baby bij een tweede keizersnede en deze bleken groter dan bij een natuurlijke bevalling na een eerdere keizersnede.
Ik denk dus – in het kort – dat angst voor een keizersnede veel gepaster zou zijn dan voor een natuurlijke bevalling. Zonder hierdoor te ontkennen dat er zeer traumatiserende natuurlijke bevallingen zijn.
Terug naar de kern:
Ik vraag met aandrang aan beleidsmakers en ook artsen om eens kritisch naar het ‘fenomeen’ te kijken. Denk eens na over mogelijke redenen, oorzaken, dynamieken die er in de verlofkundige wereld spelen. Graag samen met vroedkundigen. Zij horen zo vaak verhalen van waar vrouwen mee worstelen of wat de reden is van een bepaalde keuze.
Ik voel me zo vrij van Ann De Boeck, de auteur van het artikel in de Morgen, erop aan te spreken op haar artikel met foute conclusies. Het is niet eens kort door de bocht, het is ook gewoon nog eens regelrecht foutief. Ik hoop dat dit rechtgezet wordt.
En N-VA-kamerlid Yoleen Van Camp: meteen verwijzen naar praktische en ethische overwegingen bij de mama’s leggen… getuigt van een afwezige kritische houding…
We zouden als zwangere blijkbaar graag de geboorte inplannen; daar kan ik me wel wat bij inbeelden: toen ikzelf zes dagen overtijd ging, stond er dagelijks bezoek aan de deur, ik kreeg geen halve dag rust. Daar schort inderdaad wat aan onze cultuur. Maar ik betwijfel of dit bij de zwangere dame ligt…
En onze vrouwelijke geslachtsdelen die op de proef worden gesteld en de hoop om seksleven veilig te stellen. Ik vind het enorm degoutant om het zo kortzichtig voor te stellen. En zelfs al zou dit een reden zijn, dan zou ik de vrije keuze van de vrouw respecteren. Maar dit komt nu eenmaal haast nooit voor dat dit de reden is voor een keizersnede.
Ik las van een gynaecoloog dat er voor een kind weinig verschil is tussen een natuurlijke bevalling en een keizersnede. Slik. Ik ga me hier niet aan wagen om de volledige uiteenzetting te doen aan wat er allemaal verschillend is, maar ook op dit vlak toont het hoe er binnen de verloswereld naar een bevalling wordt gekeken. Iedereen los van elkaar en vanuit een eigen belang.
Mijn tweede gynaecologe liet me om de twee weken aan de monitor liggen 20 minuten; omdat ik een risicozwangerschap had. Dit liet ze doorgaan in haar privépraktijk waarvoor ik extra moest betalen – kwam ik pas achteraf achter.
Er heerst ergens een paradox: een gynaecoloog die zegt dat de zwangere vrouw moet ingelicht worden over een natuurlijke bevalling (wat overigens wel wordt gedaan: er zijn infosessies genoeg in ziekenhuizen hierover: deze worden doorgaans georganiseerd door een vroedkundige…) versus het informeren van gynaecologen over het vaginale kunnen (bijvoorbeeld door een vroedkundige) en het informeren van de gynaecoloog door de zwangere vrouw over haar willen. Sommige vrouwen maken hiervoor een geboorteplan op; het zou een mooiere wereld zijn mochten verloskwartieren hierin kunnen meegaan en dat protocollen hierop worden afgestemd (bijv. huid-op-huid contact na een keizersnede).
Dus mogelijke redenen voor een keizersnede:
- Angst van de gynaecoloog?
- Financiële redenen? – ik hoop van niet, maar ik vrees wel dat dit meespeelt.
- Praktische overwegingen van de gynaecoloog? Een bevalling van 20 min versus een bevalling van >17u. + In werktijd kunnen plannen en buiten congrestijd.
Ik roep opnieuw op voor meer respect voor de zwangere en bevallende vrouw. Het informeren en de keuzevrijheid bij de zwangere leggen zal niet het aantal keizersneden doen dalen; want vermoedelijk ligt de oorzaak van het grote aantal keizersneden niet bij deze bron en is er dus een foutieve oorzaak-gevolg redenering.
Uiteraard blijft vrouwen informeren belangrijk. En is keuzevrijheid essentieel. Het individu is baas over eigen lichaam.
Maar zouden we ook eens niet dringen wat meer naar het beroep van de gynaecoloog kunnen kijken?! Ik vind het echt weerzinwekkend en absurd dat daar totaal niet wordt bij stilgestaan. Durven deze hand in eigen boezem te steken? Leeft er een angst bij de gynaecologen? Hoe kunnen we hen hierbij beter ondersteunen? Zou deze beroepsgroep eens kunnen stilstaan bij hun common practices? Bijvoorbeeld: welke gynaecoloog heeft de meeste keizersneden; en hoe komt dat? Hoe verloopt zwangerschapsbegeleiding; hoe kunnen we dit verbeteren? Wat mag de vrouw wel zelf kiezen?
Wie is er dan de keizer die de keuze maakt?
De vrouw? Of de gynaecoloog?
Verderzetting #GenoegGezwegen #geboortebeweging
too posh to whatever – marée basse
Nijkamp M, Oldenbroek A, Dijkstra J, & Bakker E. (2017). The (Un)informed Patient: A Comparative Study of Anxiety and Sense of Control in Primary and Secondary Caesarean Sections. J Med Res Health Educ, 1(3), 14. Klik hier (open access)
rHRM 